Suwalskie sądownictwo w latach 1919-1939

Sąd Okręgowy w Suwałkach został powołany mocą dekretu Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego z dnia 16-01-1919r.
        Dekret z 4 lutego 1919r. rozciągał na  suwalszczyznę przepisy, dotyczące urządzenia sądownictwa, umiejscowienia konkretnych sądów, wynagrodzenia urzędników oraz kosztów obowiązujące w okręgu Sądu  Apelacyjnego  w Warszawie któremu miał  podlegać.
Przepisy wykonawcze do dekretu Naczelnika wyznaczyły datę jego otwarcia na dzień 9 marca 1919r., w gmachu Sądu przy ulicy Głównej. Był  to dawny  budynek  rosyjskiego sądu guberialnego  wybudowany  pod  koniec  XIX  wieku  przez  władze  carskie.

1

2

Suwalszczyzna, po 1918r. i  odzyskaniu  przez  Polskę  niepodległości  była pozbawiona władz sądowych.
Władze niemieckie, które nadal  okupowały tę część kraju, dotychczas nie przeszkadzały w organizacji cywilnych władz Polski. Na początku marca 1919r. Tymczasowa Rada Obywatelska w Suwałkach, została powiadomiona, że niemiecki komendant wojskowy, osób – działających w imieniu Rządu Warszawskiego – nie uznaje. Mimo tego prezes Tymczasowej Rady Obywatelskiej zwrócił się na piśmie z prośbą o zezwolenie na otwarcie Sądu. Wobec sprzeciwu ze strony władz niemieckich, mianowany prezesem Walery Roman, po naradzie z sędziami, uznał, iż przed otwarciem Sądu, należy porozumieć się z władzą niemiecką. Odbyła się konferencja komendanta niemieckiego z Prezesem Walerym Romanem, która nie przyniosła rozstrzygającego rezultatu.
       Nie mogąc czekać 9 marca 1919r o godz. 9:30 w pokoju sędziowskim, w obecności kilkunastu sędziów i urzędników, Walery Roman dokonał formalnego otwarcia Sądu Okręgowego w Suwałkach. Obecni przy otwarciu byli Prokurator Stanisław Giżycki, sędziowie okręgowi Antoni Naumowicz i Kaliks Chojnacki, sędziowie pokoju Cyprian Zahorski, Włodzimierz Sobolewski, Leon Zatryba, sędzia śledczy Franciszej Rekłajtys.

3

Od 10 marca 1919r rozpoczęła się praca organizacyjna Sądu Okręgowego w  Suwałkach   i  podległych  mu  sądów pokoju.                         
             Początkowo warunki działania sądu były bardzo ciężkie i zdarzały się nawet napaści na sądy jak  i na  samych  sędziów.
11 czerwca 1919r., banda żołnierzy niemieckich dokonała napaści na sędziego S. Zatryba którego przebito bagnetem podczas  posiedzenia w Sądzie Pokoju w Sztabinie..
12 czerwca 1919r. w Krasnopolu przez Litwinów został aresztowany i wywieziony następnie  do Kowna sędzia Pokoju Nieciuński. Podobny  los  spotkał  przebywającego  na  odpoczynku  w  majątku Budwiecie sędziego  śledczego Zygmunta  Olszewskiego. We  wrześniu został on   zatrzymany  przez  władze  litewskie  i  wywieziony  do  Kowna. Przebywali  tam do około  miesiąca czasu  i  następnie  zostali  zwolnieni.
 16 czerwca 1919r. w Płocicznie oficer niemiecki, pod groźbą użycia broni, zmusił sędziego śledczego Rekłajtysa do zaniechania czynności śledczych w sprawie zabójstwa robotnicy tamtejszego tartaku.
 25 lipca 1919r. w Augustowie żołnierze niemieccy uwolnili z aresztu 2 osoby aresztowane na mocy decyzji sędziego śledczego – a 14 sierpnia 1919r w Filipowie oddział niemiecki zajął lokal sądowy, uniemożliwiając prowadzenie spraw. Jak  widać warunki  funkcjonowania  sądów   były  wówczas   nie  tylko  ciężkie  ale  i  zagrażające fizycznie  samym  sędziom.
25 sierpnia 1919r Niemcy opuścili Suwałki. Do miasta wkroczyły oddziały wojska polskiego.
Od tego czasu praca i funkcjonowanie sądownictwa z niewielką przerwą w lecie 1920r przebiegała bez  większych  zakłóceń.
W lipcu i sierpniu 1920r. powiaty : suwalski i sejneński zostały zajęte przez Litwinów, a powiat augustowski przez bolszewików. Polskie władze sądowe zmuszone były ustąpić i Sąd Okręgowy w  większości  został ewakuowany.
Na miejscu pozostał jedynie Prezes, starsi sędziowie i personel kancelarii.

            Litwini sprowadzili do Suwałk swoją milicję, urzędników, rozpoczynając likwidowanie urzędów. Z Mariampola, 14 sierpnia, przybył prezes tamtejszego Sądu Okręgowego  Stankunas, celem organizacji własnego sądownictwa. Zgodnie z rozporządzeniem litewskich władz wojskowych, zażądał zamknięcia sądu i przekazania  budynku oraz sprzętu. Pełniący  obowiązki  prezesa prokurator Naumowicz  odmówił. Wówczas  sprowadzono  warty  wojskowe  i  obstawiono  sąd. Przystąpiono  do  wywożenia  akt  sądowych, dowodów  rzeczowych ,wyposażenia  biurowego, mebli na  Litwę.
Zabrano  nawet  kilka  pak  bielizny i  innych  rzeczy  które  były  darem  Amerykańskiego  czerwonego  Krzyża  dla  miejscowego  więzienia.
Ponieważ Litwini nie mieli wystarczającej obsady, usiłowali nakłaniać polskich funkcjonariuszy sądu do pracy u nich. Nikt jednak, pomimo gróźb, nie wyraził zgody na pracę u okupantów.

Oto  relacja sędziego pokoju o wkroczeniu wojsk litewskich do Puńska.
i  zachowaniu  wobec polskich  władz  sądowniczych :

Wójt  Puńska przybył  wraz z  milicjantami, jeden z nich zażądał opuszczenia zajmowanego  przeze mnie mieszkania,  zwracając się do mnie w te słowy „ Litwin z polakiem za nic w świecie  nie może żyć pod jednym dachem”.
         Zawdzięczając jednak interwencji  Wójta Puńska  do którego zwróciłem się o pomoc, zostawiono mnie w spokoju, a milicjanci ulokowali  się w sąsiedniem z mojem mieszkaniem pokoju. Niezadowoleni z tego, żem został w mieszkaniu, urządzali oni mnie co noc kocią muzykę.
         Jak tylko lokal Sądu  zajęty został przez wójta  i Milicjantów, wspomniany wyżej Kupstas zerwał za pomocą żerdzi godło znajdujące się nad wejściem do Sądu, które zniszczono przez niego i jego towarzyszów.
        Po dokonaniu tego  bohaterskiego czynu jeden z uczestników krzyknął „ wyrzućcie go z mieszkania” – wskazując przytem  ręką w stronę gdzie stałem. Ujął się za mną niejaki Romanowski – właściciel  sąsiadującego z Sądem domu.
       Dwa dni dano mi spokój, tylko baby mieszkające w jednym ze mną  domu, prześladowały mnie na każdym kroku wyrządzając mi różne przykrości.    
         Dnia 26 lipca oznajmił mnie milicjant, że mam stawić się do Naczelnika Powiatu Sejneńskiego do Łozdziej. Wywieziono mnie do Łozdziej pod eskortą dwóch milicjantów.
         Naczelnik powiatu nazwiskiem Kubilus, zaraz na wstępie zapytał mnie czy nie wmięszałem się do spraw politycznych, a otrzymawszy odpowiedź zaprzeczającą spytał się co mnie sprowokowało pozostać w Puńsku. Odpowiedziałem mu, iż pozostałem z tej prostej przyczyny, że Puńsk należy do Polski i że nie poczuwam się do żadnej winy, która zmusiłaby mnie do ucieczki.  Rozmowa toczyła się w języku litewskim.
       Po tej odpowiedzi pan Kubilus zaproponował mi odpowiedni Urząd na Litwie, a gdy propozycję odrzuciłem, zażądał natychmiastowego wyjazdu mego z Puńska zapytując jednocześnie telefonicznie Komendanta miasteczka Łozdzieje, czy nie ma  przeszkód ku powrotowi memu do Puńska.
          Nie wiem jaka była odpowiedź komendanta, tylko pan Kubilus oświadczył, że mogę powrócić do domu pod warunkiem, że natychmiast wyjadę poza granicę litewską. Na to mu powiedziałem, iż żądanie jego dla mnie nie jest wykonalnym, gdyż wyjazd z Puńska wobec stanu politycznego, połączony  jest z nadzwyczajnym wydatkiem dla mnie  zgoła niemożliwy i że  niech da mnie furmankę,  tylko za najmniejszą cenę. Otrzymawszy taką odpowiedź pan Kubilus zrobił propozycję następującą:  Litwini dadzą z jego nakazu furmankę  do Szypliszek, a stąd zabiorą mnie Polacy.  Po długich debatach stanęło na tym, że mogę pozostać w Puńsku do chwili zajęcia Sumału przez Litwinów.
             Po powrocie do Puńska Milicjanci oraz Kupstas ponownie zażądali opróżnienia mego mieszkania. Trzeba było znowu zwrócić się do wójta Gaceńki o pomoc, który i tym razem nie dał mną poniewierać.
        Korzystając z życzliwego dla mnie usposobienia Gaceńki, prosiłem go o oddanie mi akt, ksiąg  i reszty majątku Sądu, lecz otrzymałem odpowiedź, że uczynić tego nie może, a wszystko będzie zachowane w całości.
        Dnia 4 sierpnia wpadł do mego mieszkania Kupstas w towarzystwie bab i zażądał opuszczenia mego mieszkania do dnia następnego,   stwierdził, że w przeciwnym razie meble moje wyrzucone zostają na ulicę.
             A żeby uniknąć straty materialnej  i gwałtu ze strony motłochu, postanowiłem wyjechać z Puńska, co uczyniłem  5 sierpnia, gdyż w Puńsku nie znalazłem ani jednego  pokoju, gdzie mogłemby ulokować swoje rzeczy.
            W dniu wyjazdu, kiedy już część rzeczy ułożona była na furmankę, zjawił się milicjant i zażądał kategorycznie zapłacenia  Kupstasowi 1200 marek  niemieckich czyli  4800 marek polskich za lokal Sądu z groźbą, że  w przeciwnym razie  zaaresztuje  moje rzeczy.
            Szczęściem mojem wybawił mnie z kłopotu sekretarz Urzędu Gminnego Łapiński, który wyjaśnił Milicjantowi, że żądanie jego nie ma podstawy prawnej  i że jeżeli Kupstas ma jaką pretensję za lokal, to  winien zwrócić się o  stanowisko do Rządu polskiego. Wyjaśnienie to miało pożądany dla mnie  skutek, bo  pozwolono zabrać rzeczy.
           Dnia 9 października odwiedziłem Puńsk, byłem  w lokalu Sądu i widziałem, że szafę
i balustradę stanowiące własność Sądu zabrano , lokal zajęty był przez żołnierzy polskich.

           Z ust woźnego Sądu dowiedziałem się, iż biuro i 2 krzesła zabrał wójt Gacenko, 2 krzesła wywiózł żołnierz litewski. Drugiego dnia po wycofaniu się wojska polskiego z Puńska , co się stało z aktami, księgami woźny  nic powiedzieć mnie nie mógł. Ze słów tegoż woźnego – wiadomem mnie jest, iż lokal Sądu obecnie zajmują policjanci polscy.

Okupacja nie trwała długo i po rozbiciu bolszewików w bitwie nad Wisłą, również  oddziały  litewskie zaczęły  wycofywać  się  z  terenów  polskich.
29 sierpnia 1920r Litwini uciekli  z Suwałk, a następnego dnia do miasta wkroczyła polska kawaleria.
Z tym dniem też Sąd Okręgowy wznowił swoją działalność. Niestety jak  wspomniano  wcześniej  Litwini zabrali i wywieźli księgi hipoteczne oraz szereg innych  dokumentów  sądowych, co spowodowało znaczne trudności w pracy. Próby ich  późniejszego odzyskania nie dały rezultatu. Również  na  terenie  przygranicznym zdarzały  się  jeszcze  utrudnienia.

4

Dalsza  praca Sądu aż  do  wybuchu  II  wojny  światowej    przebiegała już   bez większych komplikacji.
Skład Sądu w  latach  20-tych  stanowili: Prezes, 5 sędziów okręgowych, 4 sędziów śledczych, Prokurator, 3 podprokuratorów, 3 sekretarzy, 1 starszy rachmistrz, 3 podsekretarzy, 1 skarbnik, 16 kancelistów, 4 woźnych sądowych, 16 sędziów pokoju oraz po 16 sekretarzy kancelistów i woźnych przy sądach pokoju, 1 pisarz hipoteczny przy Sądzie Okręgowym w Suwałkach i 3 pisarzy hipotecznych przy sądach pokoju w Suwałkach, Sejnach, Augustowie oraz 3 aplikantów.
Do okręgu Sądu Okręgowego  w Suwałkach należały : Urząd Prokuratorski, Sądy Pokoju w : Suwałkach, Augustowie, Sejnach, Filipowie, Puńsku, Sztabinie i Wiżajnach, jak też rewiry sędziów śledczych w Suwałkach, Augustowie, Sejnach, Urząd Komorniczy, Archiwum Hipoteczne, Kancelaria Notarialna przy Wydziale Hipotecznym (notariuszami  byli m.in :Władysław Smoleński i  Bolesław  Monikowski, Antoni  Radliński ) 

Sąd Okręgowy w Suwałkach  obejmował : Suwałki, powiat suwalski,  augustowski i część powiatu  sejnejskiego. W jego  ramach  działały :
 Sąd Pokoju I okręgu w Suwałkach  który  za  właściwość  miał  miasto  Suwałki za wyjątkiem terenu poza mostem kolejowym na Czarnej Hańczy, rzeki, kanału, ulicy Kolejowej, dworca kolejowego a Sąd Pokoju II okręgu – teren wyłączony z I  plus gminy powiatu suwalskiego: Kuków, Huta, Koniecbór, Jeleniewo, Sejny, Zaboryszki, Andrzejewo.
Inne  sądy pokoju w  okręgu  obejmowały teren  :
 w Filipowie –  gminy: Filipów, Wólkę, Czostków, Przerośl, Pawłówkę
 w Wiżajnach –  gminy: Wiżajny, Kadaryszki, Lubowo, Wisztyniec.
 w Sejnach – miasto  Sejny plus gminę- Krasnopol, Giby, Berżniki, Krosnowo.
 w Augustowie –miasto  Augustów plus gminy Kolnica, Bargłów, Szczebro-Olszanka, Dowspuda
w  Krasnymborze  –  gminy : Lipsk, Krajankę, Sztabin, Dębowo.
w Sopoćkinach –  gminy : Wołłowiczowce, Żabno, Balla Wielka, Hołynka.
Sędzia Śledczy powiatu suwalskiego  obejmował  swoja  właściwością miasto Suwałki oraz powiat suwalski. Adekwatnie  do tego sędzia śledczy powiatu augustowskiego  za  teren  działania miał  miasto Augustów oraz powiat augustowski a  sędzia śledczy powiatu sejneńskiego( z siedzibą w Augustowie )  miasto Sejny oraz gminy Krasnopol. Giby, Berżniki, Krasnowo.
Wynagrodzenia  pracowników  wymiaru  sprawiedliwości  były  przyzwoite. I  tak  na dzień  23.04.1921r. zarabiali  oni :
Prezes Antoni Naumowicz   2400 marek – wynagrodzenie zasadnicze, plus 2100 dodatek stażowy
Sędzia okręgowy 2400 marek plus 1800 marek dodatek stażowy (Wyrzykowski, Mieziński, Sobolewski, Rekłajtys). Podobnie  zarabiali  prokuratorzy -Podprokurator Marian Hryniewicz 2400 marek plus 600 marek dodatku  a sędzia śledczy Edwin Żene – 2400 marek plus 1300 marek dodatku. Już  nieco  mniej  otrzymywali sędziowie pokoju: Józef Chełmiński, Walerian Bugajski- 1800 marek. Wynagrodzenie  pracowników sądów  było  juz  znacznie  mniejsze. Kancelistka  zarabiała 600 marek a  starszy kancelista 800 marek plus około 200- 300 marek za wysługę lat. Pozwalało  to  jednak  na  godne  życie.
Dla  zobrazowania  dochodów  należy  przypomnieć, że   w  1921r . za wysłanie karty pocztowej z Kudowy Zdroju do Berlina trzeba było zapłacić 15 fenigów. Pierwszego maja 1920r. cena jednego kilograma masła wynosiła 45 marek a kilogram chleba w 1920r. kosztował 2,37 marki, mąka kosztowała 2,80 marki za kilogram. Dochody  te  jednak w  okresie  ogólnoświatowego  kryzysu niedługo  stały  się  iluzoryczne. Już  1 listopada 1923r. pół chleba kosztowało 260 miliardów marek. Funt mięsa 3,2 biliona marek.

W  roku    1923  w  suwalskim  sądownictwie pracowali:
Prezes Antoni Naumowicz.
Sędziowie okręgowi : Antoni Wyrzykowski, Józef Nieuciński, Władysław Sobolewski, Franciszek Rekłajtys, Edwin Żene.
Pisarz hipoteczny Władysław Synonowicz.
Sędzia Śledczy Józef Smoliński, Bolesław Nowacki. W sądzie pokoju I okręgu w Suwałkach -Sędzia Józef Chełmiński  , II okręgu – sędzia Walerian Bugajski .W sądzie pokoju w Filipowie sędzia Edmund  Rylski a w Wiżajnach  sędzia  Zygmunt Lesiewicz.
Skład  ten  niewielki  sposób  ulegał  zmianom. W 1926  roku Antoni Naumowicz  był  nadal  Prezesem  Sądu  Okręgowego w  którym  pracowali
sędziowie : Władysław Sobolewski, Francisek Rekłajtys, Edwin Żene, Marian Hryniewicz, Bolesław Nowacki oraz  sędziowie śledczy  : Aleks Koronowski, Romuald Rejnhardt. W sądach  pokoju I  okręgu  w  Suwałkach urząd  swój  piastował  nadal sędzia Józef Chełmiński wraz  z  sędzią zapasowym – Ignacym Podziewskim, w  II  Okręgu  sędzia Robert Krukowski.
W  sądzie  Pokoju  w Sejnach pracował  wówczas  sędzia Witold Karniłowicz.
W  roku 1929 :Antoni Naumowicz – prezes ,Władysław Sobolewski – vice prezes, sędziowie okręgowi :  Edwin Żene, Andrzej Tarnowski, Bolesław Nowacki, Artur Szmejl oraz  sędzia śledczy: RomualdRejnhardt  i Aleks Koronowski
Naczelnikiem  Sądu Powiatowego w  Suwałkach  był  wówczas sędzia  Robert Krukowski. W  sądzie  tym  pracował  również sędzia  Henryk Jan Wrzesiński.
W  sądach  pokoju  pracowali  również  m.in :
Józef Białaszewski, Antoni Leśkiewicz (Wiżajny), Edmund Rylski (Filipów), Leopold Zatryb(Augustów), Ignacy Podziewski,  Leon  Kaławjć (Sejny), Józef Wnorowski (Krasnybór), August Sokolik (Sopoćkinie).

Większość sądów pokoju po 1924 uległa likwidacji a  po wprowadzeniu nowego  prawa o ustroju sądów powszechnych – w 1928r. część  z  nich  przekształcono  w  sądy  grodzkie .W  1929  roku w Sądzie Okręgowym w Suwałkach pracowało 9 sędziów sądu  okręgowego  ( w  tym  prezes  sądu), z których 3 prowadziło śledztwa. Istniały podległe mu 4 Sądy Grodzkie w: Suwałkach, Augustowie, Sejnach i Sopoćkunach.
Instancją odwoławczą był dla nich  Sąd Okręgowy w Suwałkach. Mimo, że  Sąd  Okręgowy  w  Suwałkach  zaliczał  się  do  mniejszych  w kraju  to  jednak i  wówczas  miał  co  robić. Dla  przykładu  ilość spraw karnych w I- szym pięcioleciu jego  działalności  wynosiła 1.378, w II- im już   2.373. Podległe  mu sądy pokoju rozpoznały w tym czasie  odpowiednio 92.872 spraw karnych i 34.537 spraw cywilnych.
Sąd Okręgowy był podzielony na wydziały: Cywilny, Karny, Odwoławczy, Rejestru Handlowego.

5

Przy  Sądzie  Okręgowym  funkcjonował   urząd  prokuratora .
Istniał on  od 1919 roku, to jest od początku wprowadzenia  sądownictwa polskiego w Suwałkach. W  jego  skład  wchodzili : prokurator i 3 podprokuratorów oraz kilku  pracowników  kancelaryjnych .  Po 1924 roku został zredukowany o 1 posadę podprokuratora. Duża liczba spraw w latach 1924 – 1927  spowodowała, iż kilkakrotnie prokurator występował z  wnioskami o powiększenie stanu etatowego podległego mu urzędu.  Motywował to zwiększającą  się  z roku na rok ilością aktów oskarżenia i innych spraw, w których ubrał udział prokurator. Podawał    ,że zwiększała  się stale  liczba  spraw.  I  tak  dla  przykładu w   1924 roku sporządzono  110 aktów oskarżenia ze śledztw wstępnych, w następnym roku 131 a w 1926 już 158.  Ponadto  prokurator zajmował się skargami apelacyjnymi. W 1924 roku  było  ich – 24, w 1925 roku – 22, w 1926 roku – 17.  Oprócz posiedzeń sądowych (średnio  po 5 tygodniowo), sesji wyjazdowych do miasta Augustowa, posiedzeń gospodarczych, ogólnych zebrań, Urząd Prokuratorski angażował się również w działania komisji kwalifikacyjnych dla niższych funkcjonariuszy Policji, sprawdzaniem akt osobistych więźniów oraz kontrolą 4 miejsc odosobnienia. Niestety  Prokurator przy Sądzie Apelacyjnym w Warszawie nie podzielił  propozycji zwiększenia  etatów w Urzędzie Prokuratorskim i  jego  obsada nie  zmieniła  się  już  do  końca  działania sądu  okręgowego.

6

W  urzędzie  tym  pracowali jako  jego  szef prokurator – Stanisław  Karczewski następnie  Marian  Hryniewicz oraz podprokuratorzy : Wacław Kalinowski, Andrzej  Tarnowski, Artur  Szmejl, Robert Krukowski (niektórzy  będą  później  sędziami), Wacław Esterson, Antoni Markowski i Antoni  Radziukiewicz (w 1929r. i 1931r. przeniesieni do Grodna i  Białegostoku) oraz  aplikant  Salomon Erdrejch.

W  latach  1928-33 w Sądzie  Okręgowym w  Suwałkach urzędowało 3 sędziów śledczych, z tego dwóch w siedzibie Sądu Okręgowego a jeden w Augustowie. Stosownie do tego, terytorium Sądu Okręgowego, podzielono na 3 rewiry śledcze: I rewir powiatu suwalskiego obejmujący miasto Suwałki i 8 gmin pow. suwalskiego, II rewir powiatu suwalskiego do którego wchodzą miasto Sejny i 10 gmin pow. suwalskiego i rewir powiatu augustowskiego, obejmujący miasto Augustów i cały powiat augustowski. W całym okręgu  np. w 1920r. wszczęto 172 śledztwa.

W Sądzie Grodzkim w Suwałkach pracowało 3 sędziów. Pracował  on  pod  znacznym  obciążeniem  i  dla  przykładu  można  podać  ,że  w  1929r. miał on do rozpoznania 4867 spraw karnych i 3356 spraw cywilnych i 1197 spraw zbiorowych czyli razem 9420 spraw, co dawało ponad  3000 spraw na jednego sędziego.

7

Już od 1924r. pojawiały się projekty, wysuwane przez  Nadzwyczajnego Komisarza Oszczędnościowego, zniesienia Sądu Okręgowego w Suwałkach. Główną przyczyną był stosunkowo niewielki obszar i zaludnienie okręgu  oraz oszczędności jakie zamierzano tą  drogą  uzyskać. Względy ekonomiczne były jednak hipotetyczne. Prezes Antoni Naumowicz, w piśmie do Prezesa Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 29 sierpnia 1924 r.,  komunikował, że włączenie okręgu suwalskiego do innego, musiałoby pociągnąć dodatkowe koszty, związane z jego funkcjonowaniem: zwiększoną obsadą a zwłaszcza wydatkami na  sesje wyjazdowe, wyjazdy sędziów śledczych, transporty więźniów, przejazdy świadków i biegłych. Podnosił również trudności komunikacyjne i znaczne odległości od innych ośrodków sądowych. Również za pozostawieniem dotychczasowego Sądu Okręgowego w Suwałkach przemawiał fakt  posiadania dobrych warunków lokalowych w gmachu rządowym. Nie bez znaczenia było też położenie przy granicy z Prusami i Litwą. Państwa te w przygranicznych miejscowościach – Ełk i Mariampole  utrzymywały w nich siedziby sądów okręgowych.
                    Tymczasowo projekty o zniesieniu Sądu Okręgowego  w Suwałkach ustały. Wracano do nich  jednak co jakiś  czas: w 1927 r  i 1929 r. Ostatecznie rozporządzeniem Prezydenta RP z 5-08-1933r., zniesiono Sąd  Okręgowy  w Suwałkach i włączono go do okręgu  Sądu Okręgowego w Grodnie, a Zarządzeniem Ministra Sprawiedliwości z 6-08-1933r. w Suwałkach utworzono jedynie Wydział Zamiejscowy tego  sądu  na powiaty augustowski, sejnejski, suwalski.

II. Sędziowie, pracownicy  suwalskich  sądów i  prawnicy  z  nimi  związani

1.Prezesi  Sądu  Okręgowego w  Suwałkach

8Walery  Roman

Walery Roman – Urodził się 12-09-1877r. w Kalwarii, po ukończeniu Wydziału Prawa na Uniwersytecie Warszawskim,  rozpoczął praktykę w sądzie. 6 grudnia 1917r. został mianowany podprokuratorem Sądu Najwyższego w Warszawie, a 20 lutego 1919r Naczelnik Państwa, mianował go pierwszym  Prezesem Sądu  Okręgowego  w Suwałkach.

9

Od 15 stycznia 1921r. mianowany Naczelnikiem Poleskiego Okręgu Administracyjnego. W 1924r. został  Prokuratorem  przy  Sądzie  Najwyższym, a potem oddelegowano go do prac w Radzie  Ministrów. W 1928r. został senatorem z woj. białostockiego, uzyskując najlepszy wynik w okręgu. W latach 1925-1945 prowadził w  Warszawie  kancelarię  notarialną. Po  wojnie  ponownie  otworzył  kancelarię i do 1950r.  pracował  jako  p.o  sędziego  i  notariusza  przy  Sądzie  Okręgowym w  Warszawie. Później  odmówiono  mu   delegacji  do  pełnienia  obowiązków  notariusza. Zmarł  na  udar  mózgu  25.10.1952r. w Warszawie i został pochowany na  Powązkach.

Następnym  prezesem został Antoni Naumowicz – na zdjęciu poniżej

10

Urodził  się   20-12-1863r. w Suwałkach. Po ukończeniu Uniwersytetu  Warszawskiego, wydziału  prawa, rozpoczął praktykę w sądzie i od 1902r. pełnił funkcję Prokuratora. Od 15 stycznia 1921r. do 1929r. był Prezesem Sądu Okręgowego w Suwałkach.

Następnym  prezesem  był  Stefan  Wodziński (na zdjęciu poniżej ,w środku)

11

2.Sędziowie okręgowi:

Władysław Sobolewski (wiceprezes – na  zdjęciu poniżej)

12

Franciszek Rekłajtys – W 1919 roku Sędzia śledczy na m. Suwałki i powiat, (przeszedł  w  1928r.  na  stanowisko  wiceprezesa  Sądu  Okręgowego  w  Grodnie),

Kaliks Chojnacki – Urodził  się   14 października 1865r. w guberni wołyńskiej. Od 1895r. do marca 1918r. zajmował stanowisko adwokata przysięgłego w guberni witebskiej. 20 lutego 1919r. mianowany sędzią Sądu Okręgowego w Suwałkach. 5 marca 1920r. przeniesiony na stanowisko sędziego Sądu Apelacyjnego w Wilnie.

Wacław Iwaszkiewicz

13

Urodził  się  13-09-1886r w miejscowości  Kurnysz gubernii  Symbirskiej Absolwent gimnazjum w Symbirsku..  W 1911r. ukończył Uniwersytet w Kazaniu i rozpoczął aplikację w Sądzie w Sybirsku. Pracował jako aplikant w rewirach śledczych do roku 1918 w Omskiej Izbie Sądowej. Następnie  jako Sędzia  Śledczy w Sądzie Okręgowym w Tobolsku w  latach 1919- 1920 , potem ewakuowany do  Kurhanu i Końska. Od roku 1925 żonaty z Ellą Alicją Johansen
 Od 24.03.1926 roku sędzia śledczy na miasto  Augustów( 13.04.1926 roku złożył ślubowanie).
Zmarł 31.05.1927r. ( prawdopodobnie popełnił samobójstwo – powiesił się).

14

Bolesław NowackiUr. 31.03.1880r. Ukończył Wydział  Prawa Uniwersytetu w Petersburgu. Od 1920r. sędzia śledczy Sądu Okręgowego w Suwałkach  na powiat augustowski.
Edwin Żene – ur. 1882r.  Absolwent Uniwersytetu Noworosyjskiego, wydziału prawa. Sędzia śledczy.

Aleksander  KornowskiUrodził się ok. 1870r. Ukończył  Wydział  Prawa  Uniwersytetu  Warszawskiego. Od 20.01.1985r. do 15.08.1919r. w sądownictwie rosyjskim, od 12.08.1925-28r. w  sądownictwie polskim. Sędzia śledczy II rewiru powiatu suwalskiego, w latach 30 sędzia Sądu Okręgowego w Suwałkach

Robert Krukowski

15

W   sądownictwie od 1922r. W 1927r.  sędzia  pokoju 2 okręgu w Suwałkach, 1929r.  naczelnik  Sądu  Grodzkiego a  następnie  wiceprokurator  przy  Sądzie  Okręgowym  w  Suwałkach, w  latach  30-tych  sędzia  Sądu  Okręgowego w  Suwałkach, po  wojnie  w  latach  1947-48  – sędzia  okręgowy  w  Sądzie  Grodzkim  w  Suwałkach.

Artur Szmejl – Urodził się 11 stycznia 1874 roku w Moskwie.  Jego ojcem był Artur Robert Szmejl, a matką Aleksandra z Mozbachów.  Po ukończeniu gimnazjum filologicznego Świętego Piotra i Pawła w Moskwie w 1895 roku, wstąpił na Wydział Prawa Uniwersytetu w Kijowie, który ukończył w 1899 roku. W tym samym roku został aplikantem przy Sądzie Okręgowym w Mierzynie (koło Kijowa), przy czym do 1903 roku pełnił również obowiązki sędziego śledczego, pomocnika sekretarza i sekretarza sądu.  Pod koniec 1903 roku przeniósł się do Sądu Okręgowego w Tomsku, gdzie w roku następnym został mianowany nadliczbowym sędzią pokoju. Wydelegowano go do pełnienia obowiązków, w I i II okręgu, sędziego śledczego przy tymże sądzie do spraw szczególnej wagi.  W 1904 roku został mianowany sędzią pokoju III okręgu powiatu blińskiego. Był jednocześnie sędzią śledczym. Następnie zajmował stanowisko sędziego pokoju i sędziego śledczego w Krasnym Jarze i w I okręgu w Jałtorskim (okręgu tobolskim). Od 1911 roku był sędzią śledczym II okręgu Białtorowsku. Od 1918 roku do 1920 roku był sędzią Sądu Okręgowego w Tomsku, kiedy to Sąd ten został zniesiony po zajęciu miasta przez bolszewików. Na skutek ciężkich chorób żony Heleny i syna Stanisława do Polski udało mu się wyjechać dopiero latem 1923 roku. 21 sierpnia 1923 roku został mianowany podprokuratorem przy Sądzie Okręgowym w Suwałkach. Następnie  sędzia  w  sądzie  Okręgowym  w  Suwałkach.

 Rejnhardt Romuald – Ur. 18.07.1890r. Absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu w Moskwie.  W polskim sądownictwie zatrudniony od lipca 1919 roku.

Józef NieciuińskiW roku 1923 przeniesiony z Sądu Okręgowego w Suwałkach, do Sądu Okręgowego w Lublinie.

3.Prokuratorzy

Marian Hryniewicz – ur. 1883r. Absolwent wydziału prawa Uniwersytetu Petersburskiego.  Od grudnia 1918 roku  zatrudniony na stanowisku podprokuratora w sądownictwie polskim. Od  1920 prokurator urzędu  prokuratorskiego  przy  Sądzie  Okręgowym  w  Suwałkach.

Karol Russocki – urodzony w 1919 roku. Ukończył Wydział Prawa Uniwersytetu Noworosyjskiego. W roku 1919 podprokurator przy Sądzie Okręgowym w Suwałkach 
 
Wacław Estersonukończył  studia  prawnicze  na  Uniwersytecie  Warszawskim  w  1925r.  i  po  odbyciu  aplikacji  w  1928r. zdał egzamin sędziowski. Od 14.11.28r.  sędzia  grodzki.Od  1930r.  podprokurator  przy  Sądzie  Okręgowym  w  Suwałkach (do  1931r. – potem  przeszedł  do  adwokatury). 

Wacław Kalinowski – urodził się 24 września 1878 roku. Jego ojcem był lekarz Feliks Kalinowski, matką Julią z Tejchertów. Rodzina Kalinowskich pochodziła z Suwalszczyzny. W powiecie sejneńskim jego dziadek miał majątek ziemski. Gimnazjum ukończył w Suwałkach w 1898 roku, a następnie ukończył Wydział Prawa Uniwersytetu w Warszawie w 1902r. W 1902 roku był rachmistrzem w Izbie Skarbowej w Suwałkach, a następnie kasjerem w kasie guberialnej. 18 marca 1904 roku przeszedł do sądownictwa, obejmując posadę podsekretarza II Wydziału Karnego w byłym rosyjskim Sądzie Okręgowym w Suwałkach.  W sądzie tym pracował jako podsekretarz, a potem kandydat do 23 listopada 1907 roku, kiedy to został mianowany sędzią śledczym IV rewiru powiatu szadryńskiego Sądu Okręgowego w Jekaterynburgu w guberni Permskiej. W czerwcu 1909 roku został przeniesiony na stanowisko sędziego śledczego III Rewiru Powiatu Kamyszłowskiego i na stanowisku tym pozostawał do 6 września 1919 roku. Następnie został ewakuowany w głąb Syberii i w sierpniu przybył do Irkucka. Tam za pośrednictwem Polskiego Komitetu wojskowego zrzekł się obywatelstwa rosyjskiego i przyjął obywatelstwo polskie. W dniu 30 października 1919 roku wstąpił jako ochotnik do V Dywizji Wojsk Polskich na Syberii. Pracował jako pisarz w punkcie zbornym w Irkucku i bazie intendentury. W 1920 roku z  resztkami V  Dywizji  wyruszył drogą morska do Polski. W dniu 23 kwietnia 1920 roku, rozkazem dowódcy V Dywizji Wojska Polskiego, nadano mu stopień urzędnika sądowego Wojsk Polskich.  Ze służby wojskowej został zwolniony w X.1920 roku, otrzymując 20 października nominację na podprokuratora przy Sądzie Okręgowym w Lublinie. 18 grudnia tego roku, na skutek własnej prośby, został przeniesiony na stanowisko podprokuratora przy Sądzie Okręgowym w Suwałkach.

Andrzej  Tarnowski – urodził się 29 listopada 1877 roku we wsi Mekanowje – powiat częstochowski. Jego ojcem był Wincenty Jan Tarnowski, a matką Kunegunda Józefa z Bagowskich. W 1897 roku ukończył Gimnazjum Filologiczne w Częstochowie i rozpoczął studia na Wydziale Prawnym Uniwersytetu w Warszawie, który ukończył w 1902 roku. W 1904 roku został mianowany młodszym aplikantem przy Sądzie Okręgowym w Warszawie, a w roku następnym otrzymał nominację na stanowisko sędziego Gminnego III Okręgu Powiatu Wyłkowyskiego.  Następnie, w tym samym roku, przeniesiono go do III Okręgu Powiatu Mariampolskiego. W 1908 roku został mianowany Nadliczbowym Sędzią Pokoju w okręgu Sądu Okręgowego w Tobolsku, w zachodniej Syberii. Jednocześnie był sędzią śledczym i notariuszem w swoim rewirze.  Jako sędzia nadliczbowy, został delegowany do pełnienia obowiązków sędziego pokoju IV rewiru iszmińskiego powiatu. W tym rewirze pracował przez rok, a następnie w 1909 roku został mianowany sędzią pokoju II rewiru tiukalińskiego powiatu. W 1911 roku, w wyniku przeprowadzonej w Zachodniej Syberii reformy, rewiry mieszane sądowo – śledcze zreorganizowano w ten sposób, że rozdzielono funkcje sędziego śledczego i sędziego pokoju. Wobec powyższego od tego czasu Andrzej Tarnowski pracował wyłącznie jako sędzia śledczy, chociaż utrzymano oficjalna nazwę „ sędzia pokoju”. W 1916 roku piastował stanowisko sędziego pokoju I rewiru śledczego miasta Omska a w 1917 roku został sędzią okręgowym Sądu Okręgowego w Tobolsku. W 1918 roku w Zachodniej Syberii powstał Polski Komitet Wojenny z siedzibą w Nowomikołajewsku, który rozpoczął pracę nad formowaniem Wojska Polskiego i organizowaniem polskiej ludności. Andrzej Tarnowski wziął udział w tych działaniach jako emisariusz Polskiego Komitetu Wojennego na Okręg Tobolski. Z uwagi na opanowanie Zachodniej Syberii w 1919 roku przez bolszewików Andrzej Tarnowski zagrożony aresztowaniem w sierpniu 1919 roku wyjechał z Tobolska do Tomska, gdzie został przydzielony do tamtejszego Sądu Okręgowego.
       W grudniu 1919 roku  również Tomsk został zajęty przez Bolszewików, którzy natychmiast rozwiązali miejscowy Sąd Okręgowy. Z uwagi na ciężką chorobę żony Zofii, Andrzej Tarnowski nie mógł wyjechać.  Został przymusowo zmobilizowany jako prawnik do pracy w wydziale sprawiedliwości w Tomsku i piastował stanowiska kancelaryjne. W 1920 roku, po klęsce Bolszewików pod Warszawą, władze bolszewickie wzięły zakładników z różnych sfer społeczeństwa polskiego i wtrąciły ich do więzienia. W tej grupie znalazł się i Andrzej Tarnowski. Przebywał tam kilka miesięcy, a następnie, z uwagi na zły stan zdrowia, uzyskał zwolnienie – zarówno  z  aresztu  jak  i ze służby. W 1921 roku zajął się organizacją powrotu Polaków do ojczyzny.
         Z Tomska wyjechał 17 listopada 1921 roku. Do Suwałk przybył 22 stycznia 1922 roku i 28 lutego 1922 roku został mianowany podprokuratorem przy Sądzie Okręgowym w Suwałkach.

4. Sędziowie  pokoju, sędziowie  grodzcy, sędziowie  śledczy

Walerian Bugajski – sędzia pokoju II – go okręgu miasta Suwałki. Urodzony w 1862 roku w m. Jastrząb ziemi Radomskiej. Ojciec 4 dzieci.  W latach 1882- 1884 zatrudniony na stanowisku kancelisty.  W latach 1884- 1899 pisarz sądów  gminnych w okręgu I i II guberni piotrkowskiej, następnie w latach 1900- 1917  piastujący stanowisko komornika.  W roku 1920  inspektor w więzieniu na Łukiszkach w Wilnie ( czerwiec – październik).  Następnie do 01.01.1921 roku  w Sieradzu. Od 16.03.1921 roku do 23.06.1923 roku ( data zgonu) sędzia pokoju.

Joachim Rutkowski  – w 1919 roku Sędzia Pokoju w Sopoćkinach. Funkcji tej zrzekł się.

Leopold Zatryb – ur. 1856r. Sędzia pokoju w Augustowie.

Bolesław Nowacki  – ur. 31.03.1880r. Absolwent wydziału prawa Uniwersytetu w Petersburgu.  W sądownictwie polskim zatrudniony od 1920 roku. Sędzia śledczy na powiat Augustowski.

Ryltaż Edmund – ur. 1863r. Sędzia pokoju w Filipowie.

Aleksander Koronowski  – ur. 1869r.  Absolwent Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1895- 1919 zatrudniony w sądownictwie rosyjskim. Od 1925 roku zatrudniony w sądownictwie polskim.  Sędzia śledczy z rewiru powiatu suwalskiego.

Zygmunt Olszewski

16

Urodzony 13 lutego 1887 roku w Rosji w m. Skopin.  Od roku 1919 żonaty z Marią Glatman. Ojciec 2 synów Macieja i Romualda ( 1916r, 1919 r.). Absolwent szkoły realnej w Moskwie, a następnie Wydziału Prawa na Uniwesytecie  Dowpackim i Kazańskim. Od roku 1914 młodszy kandydat. Od roku 1916 starszy kandydat do posad sądowych przy Sądzie Okręgowym w Kazaniu.  Od 1917 roku sędzia śledczy  rewiru miasta Moskwa. 23.12.1918 r. powołany  przez Zarząd Kadry Obywatelskiej Okręgu Suwalskiego  na Przewodniczącego Komisji Sądowej Odbiorczej i Tymczasowej Sędziego Śledczego Starostwa Suwalskiego. 28.02.1919 r. mianowany Sędzią Śledczym ( z wynagrodzeniem 860 marek) na rewir Augustów i powiat augustowski. We wrześniu 1919 roku podczas pobytu na urlopie w majątku Budwiecie powiat kalwaryjski został aresztowany przez władze litewski i wywieziony do Kowna. 29.09.1919 roku powraca do służby. Pod koniec roku 1919 przeszedł na stanowisko podprokuratora przy Sądzie Okręgowym w Grodnie i w  związku  z  tym  11.11.1919 roku został zwolniony z funkcji Sędziego Śledczego.

  August Sokolik

17

Ur. 23.02.1965 r. w Puńsku. Wykształcenie średnie. W roku 1891 zawarł związek małżeński z Julią Kuntce.  W roku 1922 zdał egzamin komorniczy. 19 kwietnia złożył przysięgę i objął stanowisko Komornika przy Sądzie Okręgowym. 26.09.1925r. mianowany Sędzią pokoju w Sopoćkinach.  19.06.1925r. złożył ślub na sędziego pokoju. W okresie od 26.09.1925 do 9. 10. 1930r.  sędzia pokoju w Sopoćkinach, przeniesiony w stan spoczynku.  W roku 1929 odznaczony medalem 10 odzyskania Niepodległości. W roku 1919 sędzia pokoju w Puńsku. W 1921 roku przeniesiony do Sopoćkiń. Od 1.04. do 1922 roku gdzie został  komornikiem, czasowo w 1921 roku zastępował też sędziego pokoju w II okręgu w Suwałkach.

Ignacy Podziewski

18

Urodzony 13.04.1871 roku w Leszczewie, gmina Huta, powiat suwalski. Żonaty od 1908 roku z Bronisławą Znoczyńską. Ojciec dwóch synów. Od roku 1895 absolwent Uniwersytetu Warszawskiego. Władający językiem polskim, rosyjskim, niemieckim.  W służbie rosyjskiej od 1896 roku do 2.11.1918 roku.

19

W latach 1896- 1898 kancelista Warszawskiej Izby Kontroli państwa. Rachmistrz tej izby. Następnie do roku 1902 rewident. W latach 1902-1906 rewident Tyfliskiej Izby Kontroli. Do 1918 roku pomocnik zarządzającego. 18. 01. 1924 roku mianowany sędzią pokoju zapasowym w okręgu Sądu Okręgowego w Suwałkach. W 1924 roku delegowany czasowo do zajęć służbowych w Sądzie Pokoju I Okręgu w Suwałkach i Wydziale Odwoławczym Sądu Okręgowego. Zmarł 24.05.1928 roku.

Władysław Dytl

20

Urodzony 18.06.1982r. Od 1915 roku żonaty z Olgą  Gerżabków. Ojciec 2 synów – Michała i Jerzego ( ur. 1917r, i 1920r.) Od stycznia 1916 roku do sierpnia 1917 roku  w sądownictwie okupacyjnym .W latach 1917- 1923 Sędzia Pokoju, sprawujący urząd ubocznie . Był właścicielem majątku Kossów pow. Sokołowski.  Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie – studia rolnicze. Od 12.02.1923r. sędzia pokoju w Kossowie,  w  okręgu Sąd Okręgowego w Siedlcach – do 1931r. kiedy to Sąd ten skasowano. Dwukrotnie w Kossowie, gdy spaleniu uległ sąd, z własnych środków kupił meble dla  sądu  a także na   kilka miesięcy przeniósł Sąd do własnego majątku, gdzie tymczasowo urzędował w roku 1921  .  Następnie 18.05.1932r przeniesiony służbowo  do Augustowa. Odmówił i nie stawił się, wobec czego został 08.09.1932r przeniesiony w stan spoczynku.

21

Chełmiński Józef Justynsyn Kajetana i Franciszki, ur. 7 października 1863 r. w Augustowie. Po ukończeniu dwuklasowej szkoły miejskiej kształcił się prywatnie. Od 20 maja 1884 roku do 11 lipca 1890 roku był kancelistą w Sądzie Okręgowym w Suwałkach, od 12 lipca 1890 roku do 1 marca 1891 roku pełnił obowiązki sekretarza sądu, od 1 marca 1891 roku do 21 września 1894 roku był zarządzającym kancelarią prezesa sądu, od 21 września 1894 roku do 1 stycznia 1918 roku był komornikiem sądowym, ponownie po odzyskaniu niepodległości od 4 stycznia 1919 roku do 30 listopada 1926 roku. Udzielał się społecznie, był sędzią pokoju, prezesem Rady Miejskiej Suwałk w okresie międzywojennym, członek Zarządu Resursy Obywatelskiej w latach 1911-12, członek Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w latach 1908-1912. W 1895 r. poślubił Marię Eugenię z Grabczyńskich, która zmarła 27 grudnia 1923 roku. Pięcioro dzieci: Joanna (ur. w 1895 r.), Edward Leopold (ur. w 1897 r.), potem oficer 6 pułku strzelców konnych, Stefan (1899-1919), Zofia (ur. w 1903 r.), Maria (ur. w 1910 r.).  Zmarł 4 grudnia 1928 r. w Suwałkach, pochowany na tamtejszym cmentarzu.

Inni  prawnicy związani  z  suwalskimi  sądami :

Władysław Smoleński ur. 12-04-1841r. w Łanowiczach. Odbywał aplikację przy Trybunale Cywilnym w Warszawie, a w okresie 1876r. – 1907r. pełnił funkcję adwokata przysięgłego, a 26 listopada 1907r. został sędzią gminnym II-go okręgu powiatu augustowskiego a 24-04- 1919r. został notariuszem przy Wydziale Hipotecznym w Suwałkach. Został mianowany również w-ce Prezesem Komisji Szacunkowej w Augustowie. Zmarł w Suwałkach 31-10-1927r.

Anatol Radliński ur. 22-08-1876r. w Suwałkach. Po ukończeniu Uniwersytetu  Warszawskiego pracował jako urzędnik w Warszawskim Sądzie Okręgowym a 14-09-1904r. został mianowany sędzią śledczym w Sądzie Okręgowym w Uffie. W maju 1910r. w Charkowie. Od marca 1919r. był notariuszem przy Wydziale Hipotecznym SO w Suwałkach.

Judel Szapiro  1878- 1925.

22

Urodził się w guberni grodzieńskiej. Do 16 roku życia posługiwał się tylko  językiem hebrajskim i żydowskim. Następnie wyjechał do Białegostoku, gdzie zaczął się uczyć języka rosyjskiego i ukończył szkoły. Obrońca przy Zjeździe Sędziów Pokoju w Suwałkach. W roku 1919 wystąpił o mianowanie go obrońcą i  do roku 1925 pełnił takie  obowiązki .  Zmarł 3.09.1925 roku.

 Jakub vel Jasma Goldberg.
Urodzony w roku 1898 – jako syn kupca Abrama Goldberga. Do I wojny ukończył 5 klas szkoły średniej. Po wojnie uzupełnił wykształcenie we Wszechnicy Polskiej.  Od roku 1927 dyrektor banku Spółdzielczego w Szczuczynie.  W roku 1930 zdał egzamin na obrońcę. W  1929  roku złożył wniosek  o  dopuszczenie  go  jako  obrońcy  na  miasto  Sejny. Wniosek  został rozpoznany odmownie ( 18.12.1930r).

23

Mikołaj Gonecki – ur. 14.08.1877 roku w Smoleńsku.  Absolwent gimnazjum klasycznego w Pskowie. Od roku 1902 absolwent  Wydziału Prawa na Uniwersytecie Moskiewskim. W latach 1902- 1914 urzędnik w Piotrogrodzkiej Izbie Skarbowej, Urzędzie Kas Oszczędnościowych  w Piotrogrodzie,referent kancelarii w  Suwałkach.  Wzięty do niewoli ( od 1914r. do 1918 roku w  niewoli ).W  1918  r po  uwolnieniu  ,  Powiatowy Kierownik Urzędu Walki z Lichwą w Augustowie. Od 1919 do  1926  roku urzędnik starostwa augustowskiego. Od 1927 roku  pracował w bankach jako prokurent i buchalter w Polskim Akcyjnym Banku Komercyjnym – Oddział Suwalski i Wileński Prywatnego banku Handlowego – Oddział Suwałki. W styczniu zdał egzamin przed sędziami Sądu Okręgowego w Suwałkach. Obrońca na lata 1926, 1927, 1928 w  mieście Augustów. W roku 1928 poprosił o zmianę Augustowa na Sopoćkinie.

24

Marcin Orłowski

25

Zamieszkiwał  w  Sopoćkiniach.  Od roku 1920 był  obrońcą   w sądach pokoju i wydziale odwoławczym Sądu Okręgowego w  Suwałkach.  Zmarł w lutym 1927 roku.

5. Pracownicy sądowi :

26

(na  zdjęciu  Sąd Grodzki  w  Suwałkach – w  środku  sędzia  Krukowski)

Cyprian Ryszkiewicz, Józef Puczyłło, Alfons Sienkiewicz i Stanisław  Bogłowski- sekretarze sądu okręgowego. Feliks Kulczyński, Jan Pietraszewski i Jan Siemiński- podsekretarze w sądzie okręgowym,starszy rachmistrz- Michał Chełmiński;Skarbnik –Andrzej Frąckiewicz i Józef Wnorowski,pisarz hipoteczny – Władysław Symonowicz ,starsi kanceliści – Helena Krzywobłocka, Eugenia Jaszczołtówna, Wacław Zagórski i Wacław Ceran ,kanceliści – Gabryel Blechman, Aniela Blechmanówna, Kazimiera Komorowska, Józef Komorowski, Aleksander Wnukowski, Anna Blechmanówna, Antoni Kochanowski, Berta Zene, Adolf Czerwonajcio, Stanisław Gallera, Roman Ryszkiewicz, Helena Krzywobłocka, Jan Siemiński, Jan Pietraszewski, Piotr Budryn,woźni sądowi :Józef Wierzbicki, Józef Krzywobłocki, Bolesław Mikulski, Franciszek Koncewicz, gońcy:Antoni Koncewicz, Michał Poniatowski, Izydor Pawłowski.
W urzędzie prokuratorskim pracował  m.in  sekretarz- Alfons  Sienkiewicz i kancelistka Anna Rutkowska.27

W  sądach  pokoju  pracowali m.in : Teofil  Buczyński, Władysław Rutkowski, Józef Wasilewski, Antoni Zaskiewicz, Wiktor Sobolewski, Halina Hoffmanowa, Bronisław Bernatowicz, Michał Stepszys, Jan Toczyłowski, Leon Grabiński, Maria Szwabińska, Konstanty Pawłowski, Józef Morawiecki, Zygmunt Wydro, Aleksander Aleszkiewicz.

                                                                                                  Opracował Jacek  Przygucki

    Na  podstawie  akt sądu  okręgowego  w  Suwałkach, akt  policji  państwowej w  Suwałkach, starostwa suwalskiego  znajdujących  się  w  posiadaniu  Archiwum  Państwowego  w  Suwałkach oraz  zdjęć  z  Muzeum  Okręgowego  w  Suwałkach