Dnia 7 grudnia 2017 r. wszyscy Członkowie Stowarzyszenia wzięli udział w spotkaniu informacyjno-szkoleniowym o tym jak zachować się gdy natrafimy na zabytek archeologiczny. Szkolenie poprowadził Kierownik Działu Archeologii Muzeum Okręgowego w Suwałkach mgr Jerzy Siemaszko.
Spotkanie miało na celu przypomnienie zasad postępowania z zabytkami ruchomymi dla doświadczonych Członków i uświadomienie konieczności przestrzegania pewnych zasad wśród mniej doświadczonych Kolegów.
Jerzy Siemaszko po pierwsze przedstawił konsekwencje prawne nie stosowania się do norm prawnych, a te od stycznia 2018 pozwalają klasyfikować czyny przeciwko zabytkom jako przestępstwo a nie tylko jako wykroczenie. O tym, że poszukiwania mogą być prowadzone tylko za zgodą właściwego Konserwatora Zabytków nikomu nie trzeba chyba przypominać. Stowarzyszenie zgodnie z obowiązującym prawem takie zgody regularnie dostaje ale zgoda wymaga również odpowiedzialności podczas poszukiwań. Siłą rzeczy gdy jesteśmy w terenie na grupowych poszukiwaniach to archeolog (kierownik badań) jest tylko jeden i nie może nadzorować każdego wydobycia przedmiotu z ziemi, dlatego każdy musi mieć świadomość co robić gdy będzie to zabytek archeologiczny. Zapewne 99% przedmiotów namierzonych przez wykrywacz to współczesne śmieci lub pozostałości po dwóch wojnach światowych, ale może się zdarzyć, że ten jeden przedmiot na tysiąc będzie nosił znamiona zabytku, co wtedy? Jeśli jest to drobny przedmiot, który wydaje nam się podejrzany o znaczną wartość historyczną to po pierwsze nie rozgrzebujmy dziury po wydobyciu by sprawdzić czy jest jeszcze coś. Jeśli przedmiot jest duży pozostawiamy go i nie wyciągamy z ziemi (pozostawiamy in situ*) – małych przedmiotów to też dotyczy jeśli jeszcze go nie wyjęliśmy! Należy obejrzeć ziemię i jeśli zauważymy w niej skorupy naczyń, czarną ziemię z węglami, przepalonymi kośćmi, tłuczeń kamienny itp nienaturalny wygląd nie kopiemy więcej w pobliżu. Kolejnym krokiem jest ustalenie dokładnej pozycji GPS (bardzo ważne), można sprawdzić czy są jeszcze sygnały w pobliżu jeśli wygląd ziemi nie miał wymienionych wyżej symptomów możemy wykopać kolejny sygnał bo prawdopodobnie było to tak zwane „znalezisko luźne”. Jeśli jednak okaże się że ten sygnał to również przedmiot być może archeologiczny, przerywamy kopanie, w miarę możliwości (jeśli nie jest za późno) pozostawiamy przedmiot nie wyjęty z ziemi ( plus oczywiście współrzędne GPS). Zawiadamiamy naszego Kierownika Badań – archeologa (ewentualnie właściwego Konserwatora). Naruszanie kontekstu otaczającego zabytek jest naganne bo pozbawia archeologów możliwości poznania kontekstu tego znaleziska. Przedmiot jest tylko przedmiotem, często znanym już nauce, ale to jak był umiejscowiony w jakich warunkach np z skorupami naczyń, ziarnami zbóż, i innymi nie zauważalnymi na pierwszy rzut oka szczegółami, pozwala odkrywać stare zwyczaje i precyzyjniej je datować.
Marcin Sobotka
*Termin in situ używany jest w odniesieniu do zabytków, które nie zostały przemieszczone z miejsca, w którym zostały odkryte. (Wikipedia)
